سربازان کارتونی جنگ نرم چه می‌کنند؟ اسپایدرمن و باربی قهرمانان دروغین کودکان امروز
حضور پررنگ عروسک‌هایی با زیبایی‌های غیرواقع و شخصیت‌های کارتونی تخیلی در زندگی کودکان و تقلید بچه‌ها از ظاهر و حرکات این موجودات خیالی زنگ خطری جدی را برای خانواده‌ها به صدا در آورده است.
عروسک‌ها و شخصیت‌های کارتونی دست‌ساخت غربی‌ها تاثیراتی را بر روح و جسم کودکان برجای می‌گذارد که این امر بیانگر ماموریت خطرناک این موجودات به ظاهر زیبا است.
در حالی که بعضی‌ها تصور می‌کنند، فقط کشورهای اسلامی و به ویژه ایران به تولید و توزیع این عروسک‌ها اعتراض می‌کنند، اما این اعتراض‌ها از سوی کشورهای غربی هم صورت می‌گیرد به عنوان مثال سایت رسمی مایکروسافت در یک مقاله بسیار تند و اعتراضی در سایت رسمی مایکروسافت «MSN» با عنوان «Are bratz too sexy»، «آیا عروسک‌های برتز بیش از حد عریان نیستند؟» با ابراز نارضایتی از تولید این عروسک‌ها برای کودکان، آثار مخرب آن در آینده را گوشزد کرده است و حتی خواستار برخورد با آن شده است.
گذشتن از خوراکی برای شبیه شدن به باربی
گرچه صاحبان کارخانه‌های سازنده این عروسک‌ها در توجیه عملکرد خود می‌گویند که ذهن کثیف بزرگترها از عروسک‌های زیبای آنها غول‌های خطرناکی را ساخته است و این عروسک‌ها هیچ تاثیر مخربی بر ذهن پاک کودکان ندارند، اما شاید شنیدن سخنان یک دختر ۱۰ ساله کرمانی در مورد آثار عروسک باربی بر همکلاسی‌هایش بتواند در این زمینه شفاف‌سازی بهتری داشته باشد.
غزل دانش‌آموز کلاس چهارم یکی از دبستان‌های شهر کرمان است، وی به خبرنگار فارس در مورد علاقه بعضی از دوستانش به ظاهر و هیکل باربی گفت: بچه‌ها دوست دارند موهایشان را مانند باربی آرایش کنند.
وی افزود: زمانی که کلاس سوم دبستان بودم، یکی از همکلاسی‌هایم به نام مبینا در زنگ تفریح خوراکی نمی‌خورد، وقتی از او پرسیدم چرا خوراکی نمی‌خوری، جواب داد که می‌خواهم لاغر بمانم و هیکلم مثل باربی باشد.
غزل تصریح کرد: بعضی از بچه‌ها هنگام بازی کردن نام‌های مختلف باربی مانند «آزورا»، «الکسا» و «لیانا» را برای خودشان انتخاب می‌کنند و دوست دارند، لباس‌هایشان هم مثل باربی باشد.
وی بیان کرد: تعدادی از همکلاسی‌هایم دماغ و لب‌هایشان را نشانم میدهند و می‌گویند، دلمان می‌خواهد، دماغ و لب‌هایمان را عمل کنیم و مثل باربی شویم و چند تا از بچه‌ها در زنگ تفریح با آب‌نبات‌های رنگی لب‌هایشان را نقاشی می‌کنند تا مثل باربی باشند.
این کودک افزود: چند تا از بچه‌ها پشت یکی از نیمکت‌های مدرسه می‌نشینند و انگشت‌هایشان را به حالت پیانو زدن بر روی نیمکت جابه‌جا می‌کنند و می‌گویند ما مثل باربی پیانو می‌زنیم.
غزل بیان کرد: یکی از دوستانم هم همیشه کفش پاشنه بلند می‌پوشد و می‌گوید، باربی همیشه کفش پاشنه بلند به پا دارد و هیکلش زیباتر می‌شود.
وی عنوان کرد: یکی دیگر از بچه‌ها می‌گوید به مامانم گفته‌ام که یک لباس کمرباریک مانند لباس‌های باربی برایم بخرد تا این لباس را ببینم و غذای کمتری بخورم و کمرم باریک شود.
دشمن از اتاق خواب بچه‌ها هم نمی‌گذرد
یک مرد جوان که دو پسر خردسال دارد در گفتوگو با خبرنگار فارس در کرمان اظهار داشت: در بعضی از مهدکودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی نمادها، سنبل‌ها و شخصیت‌های غربی به در و دیوار زده شده است که این شخصیت‌ها بر کودکان تاثیر نامطلوبی دارد.
سعید صفوی با بیان اینکه پسر بزرگش گاهی برادر کوچکتر خود را کتک می‌زند، تصریح کرد: زمانی که از پسرم می‌پرسم چرا برادرت را کتک می‌زنی، می‌گوید من اسپایدرمن «مرد عنکبوتی» هستم.
وی افزود: آشنایی کودکان با شخصیت‌های تخیلی فیلم‌های غربی موجب ایجاد روحیه خشن و تهاجمی در بچه‌ها می‌شود.
صفوی بیان کرد: عکس‌های شخصیت‌های خیالی غربی و عروسک‌های نیمه‌عریان بر روی تمام اقلام مورد نیاز بچه‌ها مانند لباس، لوازم‌التحریر، کیف و لیوان و حتی پتو و لحاف کودکان هم منتشر شده است و این نشان می‌دهد که کمپانی‌های بزرگ دنیا و دشمنان برای تهاجم فرهنگی از لحاف بچه‌ها هم نمی‌گذرند.
وی گفت: لباس شخصیت‌هایی مثل مرد عنکوبتی در عروسک فروشی‌ها عرضه می‌شود و این شخصیت‌ها برای بچه‌ها جذاب هستند و ذهن و فکر آنها را تسخیر می‌کنند.
صفوی این پرسش را مطرح کرد که چرا دستگاه‌هایی مانند بهزیستی بر عملکرد مهدکودک‌ها در زمینه استفاده نامناسب از این اقلام ضدفرهنگی ندارند؟
ترویج فرهنگ غرب در بعضی از مهدکودک‌ها
وی با انتقاد از ترویج نمادهای غربی و سنبل‌های کشورهای بیگانه در بعضی از مهدهای کودک تصریح کرد: بسیاری از کودکان نام‌های دشوار این نمادهای غربی را به علت ترویج در مهدکودک‌ها و جذابیت آنها تلفظ می‌کنند، اما با شخصیت‌های اسطوره‌ای و ملی آشنا نیستند.
این پدر جوان با بیان اینکه کودکان ایرانی باید با اخلاق و کردار اسطوره‌های ملی آشنا شوند، تصریح کرد: شاهدیم که در بعضی از مهدکودک‌ها شخصیت‌های اصلی کارتون‌ها و فیلم‌های غربی نصب می‌شود.
صفوی تصریح کرد: تصاویر این شخصیت‌های غیراصیل غربی بر روی لوازم‌التحریر و لباس‌ها منتشر و به بازار عرضه می‌شود که این امر زنگ خطری در زمینه گسترش تهاجم فرهنگی و بیگانگی نونهالان با فرهنگ اصیل ایرانی است.
وی افزود: در صورتی که این امر تداوم یابد، نسل‌های آینده حای با اسطوره‌های خود آشنایی ندارند و آن چه در ذهن آنها نقش می‌بندد، شخصیت‌های پوشالی و خیالی ساخته دست کشورهای بیگانه است.
انجام ده‌ها عمل جراحی برای باربی شدن
اما انتشار خبرهایی با موضوع انجام عمل‌های جراحی برای شبیه شدن افراد به باربی هم زنگ خطر دیگری است که به نظر می‌رسد می‌تواند علاوه بر آثار روحی و روانی منفی این عروسک‌ها جسم و جان کودکان و نوجوانان را هم به خطر بیندازد.
انجام حدود ۲۰۰ عمل جراحی بر روی یک دختر جوان برای باربی شدن نمونه‌ای از این اخبار است که تاکنون در رسانه‌های مختلف دنیا انتشار یافته است.
اگر باربی آرایش نکند
آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که اگر عروسک باربی صورتش را آرایش نکند، چه شکل و شمایلی دارد؟
با نگاه به عکس زیر متوجه می‌شوید که چهره معصوم کودکان ما چقدر زیباتر از باربی است که از هفت قلم آرایش برای گریم چهره وی استفاده می‌شود.
عدم تخلیه هیجانات به کودکان آسیب روانی وارد می‌کند
فاطمه جعفرزاده که کارشناس مسئول فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان کرمان است و علاوه بر اینکه از کارشناسان باسابقه کانون به شمار می‌رود به واسطه اینکه مادر دو کودک و نوجوان است و از نزدیک با این موضوع ارتباط دارد در مورد تاثیر شخصیت‌های خیالی و عروسک‌های غربی نظرات کارشناسی جالبی می‌دهد.
وی به خبرنگار فارس گفت: فیلم‌های علمی تخیلی سبب ایجاد دغدغه برای خانواده‌ها شده‌اند، زیرا هیجاناتی که شخصیت‌های این فیلم‌ها در بچه‌ها ایجاد می‌کنند که باید به طریقی تخلیه شود، اما بسیاری از کودکان به علت آپارتمان‌نشینی نمی‌توانند، این هیجانات را تخلیه کنند.
جعفرزاده بیان کرد: عدم تخلیه هیجانات در درازمدت به کودکان آسیب روانی وارد می‌کند و آنها هم به دیگران آسیب می‌رسانند.
وی با بیان اینکه شاید این موضوع را بارها از فرزندانمان شنیده باشیم که یک بچه در مدرسه خیلی اذیت می‌کند و یا ما را کتک می‌زند، تصریح کرد: این کودکان همان بچه‌هایی هستند که نتوانسته‌اند، هیجانات برگرفته از شخصیت‌های تخیلی را تخلیه کنند.
این کارشناس فرهنگی حوزه کودک و نوجوان تصریح کرد: گاهی خانواده‌ها از خرید فیلم‌های کارتونی موجود در بازار خودداری می‌کنند، اما همین فیلم‌ها از شبکه‌های داخل کشور پخش می‌شود.
باربی الگوی برهنگی برای دختران
جعفرزاده با اشاره به جاذبه‌هایی که از طریق عروسک‌های غربی برای کودکان ایجاد شده است، اظهار داشت: این عروسک‌ها در درازمدت برهنگی و گرایش به آرایش را به دختران آموزش میدهند.
وی عنوان کرد: لباس‌هایی که بر تن این عروسک‌ها است با عرف جامعه ما همخوانی ندارد و آرام‌آرام برای بچه‌ها تبدیل به الگو می‌شود، زیرا دختربچه‌ها از نظر عاطفی به شدت به عروسک‌هایشان وابسته می‌شوند.
جعفرزاده بیان کرد: جاندارپنداری یکی از ویژگی‌های کودکان است و آنها اینگونه تصور می‌کنند که تمام اشیا اطرافشان زنده هستند و عروسک‌هایی که برای آنها عزیز و محبوب هستند، برایشان الگو می‌شوند.
وی در مورد انتقاداتی که در مورد حرف نزدن عروسک‌های دارا و سارا به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌شود، گفت: فلسفه ساخت عروسک این است که بچه‌ها و به ویژه کودکان خجالتی در خلوت خود با عروسک حرف بزنند و درددل کنند تا کلامشان شکوفا شود.
کارشناس مسئول فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان کرمان گفت: امروزه عروسک‌ها به جای بچه‌ها حرف می‌زنند و آواز می‌خوانند و کودک فقط باید شنونده باشد و به همین علت عروسک‌ها تاثیر تربیتی ندارند و بچه‌ها اعتماد به نفس پیدا نمی‌کنند.
جعفرزاده بیان کرد: کودکان در گذشته با عروسک زندگی و مادری را تمرین می‌کردند و زمانی که یک عروسک برای کودک خریده می‌شد و یا مادران با استفاده از پارچه برای دختران عروسک درست می‌کردند، بچه‌ها برای آنها لباس می‌دوختند، اما امروزه همراه با بعضی از عروسک‌ها چند دست لباس هم فروخته می‌شود.
والدین مراقب حرف‌هایشان باشند
وی با تاکید بر اینکه فرهنگ خانواده‌ها و نوع نگاه آنها به مسائل تاثیر بسیار زیادی بر کودک دارد، افزود: بعضی از خانواده‌ها زیبایی را در باربی بودن و یا مانکن بودن خلاصه می‌کنند و کودک این سخنان را می‌شوند و تاثیر می‌پذیرد.
جعفرزاده تصریح کرد: نحوه رفتار و برخورد مادران بر دختران بسیار تاثیر می‌گذارد و نوع لباس پوشیدن آنها و حساسیت مادر بر لباس‌ها و وضعیت ظاهری خود برای فرزند الگو می‌شود.
کودکان به نظرات بزرگترها ایمان دارند
وی گفت: معتقدم که حرف‌های بزرگترها، عقیده بچه‌ها در سن پایین را شکل می‌دهد و کودکان به نظرات بزرگترها ایمان دارند و اگر نظرات والدین به صورت منطقی و مستند باشد، تاثیرگذار است.
این کارشناس حوزه کودکان و نوجوانان افزود: گاهی والدین در هنگام تماشای فیلم‌ها در کنار فرزندان حضور ندارند و یک دفعه وارد می‌شوند و همه چیز را تکفیر می‌کنند که این حرکت آگاهانه و تاثیرگذار نیست.
جعفرزاده با اشاره به اینکه با توجه به شرایط موجود بعضی از والدین ناگزیر هستند که در تمام لحظات در کنار فرزندانشان نباشند، بیان کرد: پدر و مادر می‌توانند با دقت در خرید اسباب‌بازی‌ها و فیلم‌های مناسب برای فرزندانشان برای تربیت صحیح آنها تلاش کنند.
اسباب‌بازی تمام زندگی کودک است
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان به خبرنگار فارس گفت: به طور کلی بازی بخشی از زندگی کودک است، زیرا کودکان از طریق بازی، اصول و قواعد زندگی کردن و تعامل با محیط را فرا می‌گیرند.
علی بهرام‌نژاد افزود: از طریق بازی کودک می‌تواند، احساسات خود را بروز دهد و افکار خود را بیان کند و بسیاری از افکار و ایده‌های خود را به منصه ظهور بگذارد.
وی با بیان اینکه دایره لغت کودک محدود است، تصریح کرد: کودک از طرق بازی با محیط گفتوگو و تعامل برقرار می‌کند، همانگونه که در دوران بزرگسالی بخش عمده‌ای از زندگی بزرگسالان کار و تعامل با دیگران است، تعامل کودک با اسباب‌بازی، کارتون‌ها و فیلم‌ها است.
این روانشناس بالینی به توضیح در مورد ویژگی‌های اسباب‌بازی مفید برای کودکان پرداخت و اظهار داشت: اسباب‌بازی‌هایی مناسب هستند که می‌توانند منجر به تعادل ذهنی شوند و کودک از طریق آن می‌تواند به انسجام ذهنی برسد و تعادل بین دنیا واقعی و مجازی برقرار کند و یاد می‌گیرد که بسیاری از افکار با رفتاری که دارد امکان بروز در محیط واقعی وجود ندارد و آن را از طریق بازی تخلیه می‌کند.
بهرام‌نژاد تصریح کرد: اسباب‌بازی مناسب منجر به تعادل حرکتی می‌شود و کودک از طریق بازی هماهنگی دست و چشم را به دست می‌آورد.
وی با اشاره به اینکه کودک از طریق بازی می‌تواند با گروه همسالان خود ارتباط برقرار کند، عنوان کرد: اگر اسباب‌بازی دارای یکسری ویژگی‌ها نباشد، می‌تواند منجر به آسیب روانشناختی جدی در کودک شود.
اسباب‌بازی‌های لوکس جنبه تربیتی ندارند
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان تصریح کرد: اسباب‌بازی‌هایی که امکان دست‌کاری در آنها وجود ندارد مانند اسباب‌بازی‌های لوکس برای کودکان مناسب نیستند.
بهرام‌نژاد بیان کرد: اسباب‌بازی‌هایی که متناسب با سن و جنس کودک نباشند مانند اسباب‌بازی‌های دخترانه برای پسران و اسباب‌بازی‌های پسرانه برای دختران هم مناسب کودکان نیستند، زیرا کودک از طریق اسباب‌بازی نقش متناسب با جنس فیزیولوژیکی خود را بازی می‌کند.
وی در همین زمینه افزود: به طور مثال دختران با اسباب‌بازی‌های دخترانه مانند عروسک‌ها و ظروف غذا نقش‌هایی مانند مادر، خاله و پرستار را بازی می‌کنند.
بهرام‌نژاد همچنین اسباب‌بازی‌هایی که از طریق آن به کودک آسیب وارد می‌شود و رفتارهای خشن را در بچه‌ها تقویت می‌کند را مناسب کودکان ندانست و تصریح کرد: زمانی که کودک از اسباب‌بازی‌هایی مانند تفنگ یا شمشیر استفاده می‌کند باید به وی آموزش داده شود که بازی با این وسایل در دنیای واقعی جایز نیست.
وی افزود: اسباب‌بازی‌هایی که نتواند فرد را به تفکر و تعمق وا دارد و یا ارتباط منطقی بین اجزا را ایجاد کند هم برای کودکان مناسب نیستند.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی خاطرنشان کرد: اسباب‌بازی‌های فکری مانند ساز و چین‌ها که کودکان را به فکر وا می‌دارد و موجب تمرکز و توجه بهتر می‌شود برای بچه‌ها مناسب هستند، زیرا کودک در این بازی زمانی که نمی‌تواند بازی را حل کند، توجه بیشتری می‌کند و قدرت سازگاری وی بالا می‌رود و می‌فهمد که بعضی از مسائل به راحتی قابل حل نیستند و باید از دیگران کمک گرفت و کودک کمک گرفتن و تعامل را فرا می‌گیرد.
بهرام‌نژاد تصریح کرد: بعضی از اسباب‌بازی‌ها که جنبه لوکس دارند، فاقد جنبه تربیتی هستند و یا جنبه تربیتی آنها محدود است و بسیاری از اسباب‌بازی‌ها متناسب با شرایط بومی، فرهنگی و منطقه‌ای کودک نیست و زمانی که بچه نتواند با شرایط موجود خود سازگاری پیدا کند و یک دنیای نامتجانس را تجربه کند، عدم تناسب فرهنگی در وی ایجاد می‌شود.
باربی اعتماد به نفس دختربچه‌ها را کاهش می‌دهد
وی با بیان اینکه شکل و شمایل عروسک باید به دنیای واقعی نزدیک باشد، عنوان کرد: حتی اگر قیافه عروسک به دنیای واقعی نزدیک نیست، باید به کودک آموزش داده شود که این وضعیت فقط به عروسک اختصاص دارد.
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان درباره چهره‌ها و اندام‌های غیرواقعی عروسک‌ها و شخصیت‌های کارتونی مانند باربی و الگوبرداری کودکان از آن، ابراز داشت: زمانی که نقش‌آفرینی شخصیت‌های کارتونی با دنیای واقعی متناسب نباشد باید به کودک آموزش داد که جسم طبیعی چه ویژگی‌هایی دارد تا در تصویر تن کودک اشکال ایجاد نشود.
بهرام‌نژاد در این باره افزود: چهره‌های خیالی و غیرواقعی عروسک‌هایی مانند باربی منجر به کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود و آنها به سمت بی‌اشتهایی و یا پرخوری عصبی پیش می‌روند.
وی تصریح کرد: زمانی که کودک با عروسک بازی می‌کند و اندام آن را مشاهده می‌کند از جسم خود سئوال می‌کند که در این زمان والدین و اطرافیان باید بازخورد مناسب و خودپنداره مثبتی را به کودک ارائه کنند.
این روانشناس به برخی رفتارهای غلط در مورد افراد اشاره کرد و گفت: بعضی از بزرگسالان در بیان ویژگی‌های افراد زیبا به واژه باربی‌بودن اشاره دارند و زیبایی را در لاغری و جسم نحیف می‌بینند و افراد زشت را با ویژگی چاقی مانند خرس پاندا توصیف می‌کنند که این امر در کودک تاثیر نامطلوبی دارد.
بهرام‌نژاد بیان کرد: ما زمانی که قصد داریم تصویر و یا تن زیبا را به کودک ارائه دهیم، این تصویر باید متناسب با واقعیت‌ها باشد.
وی ابراز داشت: نحوه برخورد خانواده با اسباب‌بازی مهم است و بسیاری از کارتون‌ها و فیلم‌ها به صورت غیرمستقیم بعضی موارد نادرست را به کودکان انتقال میدهند به طور مثال لاک‌پشت‌های نینجا، پیتزاخوری را تبلیغ می‌کنند.
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان با تاکید بر اینکه نمی‌توان در برابر اسباب‌بازی‌ها و فیلم‌های نامناسب در بازار دیوار آهنین درست کرد، ابراز داشت: آموزش ارائه شده توسط خانواده‌ها تاثیر بسیار مهمی در مصونیت کودکان در برابر آسیب‌های این نوع اسباب‌بازی‌ها و فیلم‌ها دارد.
بهرام‌نژاد با بیان اینکه ما باید اسباب‌بازی‌های متناسب با فرهنگ خود را جایگزین اسباب‌بازی‌های مضر کنیم، این پرسش را مطرح کرد که طراحان اسباب‌بازی و یا سازندگان کارتون‌ها در ایران چقدر به این موضوع توجه دارند؟
وی، عدم الگوی مناسب در ایران را مورد انتقاد قرار داد و تصریح کرد: سازندگان اسباب‌بازی و کارتون‌ها باید اصولی مانند جذابیت و شکل و شمایل را در نظر بگیرند.
بچه‌ها را به حال خود رها نکنید
این روانشناس در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس که چگونه می‌توان از تاثیر رفتارهای نامناسب شخصیت‌ها کارتونی بر کودکان جلوگیری کرد، بیان داشت: زمانی که کودک در حال تماشای فیلم و یا کارتون است باید به وی آموزش داد که رفتار و حرکات وی فقط در عالم بازی است و نکات مثبت شخصیت‌ها را انتخاب کرد و به کودکان ارائه داد.
بهرام‌نژاد با تاکید بر اینکه بازی نباید جایگزین ارتباط با دنیای واقعی شود، اذعان داشت: بازی و یا تماشای کارتون برای مواقعی است که امکان ارتباط با دنیای واقعی امکانپذیر نیست و بازی باید به اندازه‌ای باشد که ارتباط با دنیای مجازی به حداقل برسد.
وی گفت: زمانی که خانواده بستر ارتباط با دنیای واقعی را برای کودک فراهم نکند در نتیجه بستر ارتباط با دنیای مجازی فراهم می‌شود که در نتیجه مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک ضعیف می‌شود و آسیب‌های روانی کودکان را تهدید می‌کند.
بهرام‌نژاد تصریح کرد: بازی زمانی ارزشمند است که به افزایش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودکان کمک کند و با توجه به اینکه همکاری در بازی بسیار مهم است، کودک باید با گروه همسالان در تعامل باشد.
وی خاطرنشان کرد: بازی‌هایی که خشونت را ترویج نکند و موجب ترویج تعاون، همکاری و نوعدوستی شود، بازی‌های مناسبی برای کودکان هستند.
دیدگاهتان را بنویسید